مقطعات ادیب الممالک

در ستایش صدر اعظم آنکه درگاهش با چرخ همی گوید نه مرا مانی و نه با تو رقیبستم که تو مطموره بیدادی و من دایم…

در خطاب به رضاقلیخان رفیع الملک رضاقلیخان ای خواجه ای که از سر صدق فکنده امر تو چون بنده حلقه در گوشم هنوز می وزدم…

خدایگانا تا کار ملک راست کنی بپاستادی و دیری ز پای ننشستی ز بس که رنج کشیدی به روزگار دراز فسرده شد دل و روشن…

تقریظ جریده تربیت در بذکاء الملک به تضمین نگاشته کلک تو بارک الله بر ملک و دین گشاده صد چشمه آب حیوان از قطره سیاهی…

به مستشار عدلیه بالبداهة نگاشته ز من ایصبا نهانی تو به مستشار برگو سحر آمدم به کویت به شکار رفته بودی خبر از وزیر جستم…

ایضا در ذم خر خر سبوی سر دره گوش خم پهلو کماسه پشت و کدو گردن و تکاو گلو چو آید آید با وی سبو…

اندرز به سپاس شکر کنید ای پسران وطن تا شود این فضل و کرم بر مزید زانکه خداوند جهان آفرین فاش سراید به کلام مجید…

اسامی کعبه بخوان اسامی و القاب کعبه را یکسر ازین دو بیت که این بنده ساختم انشی چو کعبه مکه و بکه است و تاسه…

نه مه غذای فرزند از خون حیض باشد پس آبله بر آرد صورت شود مجدر نه ماهه خون حیضی چون آبله بر آرد سی ساله…

متضمن چهار ماده تاریخ برای جشن تاجگذاری از ادیب الممالک اندر یاد داستانی لطیف و خوش دارم گفت در پیشگاه اقدس شاه خواستار طاعتی فراز…

گیرم که زبان به ناله نگشایم آه دل من بر آسمان آید در محضر عدل حق سکوت من بر سر ضمیر ترجمان آید

کارگزاران حضرت مستطاب اقدس والا روحی فداه یکشنبه یازدهم ربیع الاول یکهزار و سیصد و هشت بود که کارگزاران حضرت مستطاب اقدس والا روحی فداه…

شنیده ام که ازین خطه دیر گاهی علم سفر گزید و سبک رخت عافیت بربست گسست رشته پیوند خود ز مشرقیان به باختر شد و…

سال اشغال سال اشغال رفته از هجرت شب سه شنبه سلخ ماه صفر گشت در برج دلو کنگره منعقد ز اجتماع پنج اختر پنج کوکب…

در وجه تسمیه مهلبی مهلب ابن ابی صفره میرزادی را شنیده ام که زبونی رسید از قولنج برای داوری این درد ریخت زر چندان که…

در صدر فرمان لقب ادیب الممالکی خود از طرف مظفرالدین شاه نوشته به شکرانه آنکه یزدان پاک به ما داد سلطانی کشورش نداریم ازین گنج…

در خطاب بناظم الاسلام کرمانی مدیر جریده نوروز بیا که همره موسی شویم در که طور پی کلیم خدا آن مخاطب طوری که دامنم بگرفته…

خدایگانا تا دیده ام در این کشور یکی چنانکه توئی راد و نیکخواه نبود درین زمانه بمقصد کسی نبردی راه اگر عنایت و فضلت رفیق…

تهنیت جهان فضل و کرم ای که وحش و طیر مدام به پیشگاه تو هستند در نماز اندر خروس جنگل گیلان دویده با یک پای…

به دستش گاه تیغ و گاه خامه به پیشش گه کتاب و گاه دفتر سنان در خدمتش با خامه همدوش قلم در حضرتش با تیغ…

ایا نسیم صبا با وزیر داخله گوی که ای فکنده به گیتی ز دانش آوازه از آن پس که پراکنده گشت دفتر ملک ز فکر…

اندرز به احمد شاه قاجار هنگام جلوس شها ز روی تفکر درآ در این ایوان بخوان حدیث انوشیروان و شادروان چنان بکوش در آیین داد…

از عبدالعلی خان نامی پالتو خواسته ولی نعمتا ای که مهر کفت رباید ز ماه درخشنده ضو کمالت چو کوه متین دیر پای خیالت چو…

نکوهش عدلیه عصر قاجار نشان عدل چه جوئی در این دو سر قافان که زیر شهپر سیمرغ شد به قله قاف وزیر زیر لحاف از…

مرتجلا در وصف مظفرالدین شاه هنگام شکار روباه گفته آن شنیدم که در این روز یکی روبه زفت خسته از تیر جگر دوز تو ایشاه…

گویند در عمارت بابل بجای ماند این نکته یادگار زشاپور اردشیر گردون مقامر است و زمین نطع بر دو باخت ما مردمان چو مهره شطرنج…

قطعه ناتمام کلید معرفت آنست کاری عیان در عالم بخت آنچه در فکر ز الفاظ اندرت در حجله بحث پدید آید هزاران معنی بکر

شنیده ام عربان اشتران سالم را بجای اشتر گر داغ برنهند بتن من اینک آن شتر سالمم که خواجه بعمد بجای اشتر گر داغ هشته…

زوال نایب السلطنه قرا گوزلو نایب السلطنه آن کز سیرتش صدق فرسوده ادب نالیده هوش اصحاب هنر فرسوده گوش ارباب خرد مالیده آتشی نی که…

در وجه تسمیه بورانی شنیده ام که ز کشک و کدو برانی را کنیز مطبخ « بوران » برای مامون پخت هر آنکه زان پس…

در سال اول مشروطه سروده است بیچاره آدمی که گرفتار عقل شد خوش آن کسی که کره خر آمد الاغ رفت ای باغبان منال ز…

در خطاب به رضا قلی خان رفیع الملک رضا قلیخان ای خواجه ای که از سر صدق فکنده امر تو چون بنده حلقه در گوشم…

خدایگانا ای آنکه شاهد ظفرت بکاخ بخت قرین با عروس اقبال است ز سعی و همت و رای تو ملک و دولت و دین هژیر…

تقریظ بر کتاب گوهر خاوری به نام خسروی این داستان کنم آغاز که نام فرخش آغاز هر سخن باشد خدایگان جهان شه مظفر آنکه سپهر…

به سردار اسعد بگو ای که از دم هزار آتش فتنه خاموش کردی تو آنی که اصلاح کار جهان را به دامان فضل خطاپوش کردی…

ای وزرای عظام ای که در این ملک بر رمه عدل کردگار شبانید گله شما را سپرده صاحب اغنام تا به چراگاه عافیت بچرانید همتی…

ای آنکه مردم گیتی به درو گوهر و لعل کنند فخر و تو داری شرف به گوهر خویش توانی آنکه جوانی دهی بچرخ کهن ز…

از طرف احترام السیاده قائم مقامی مدیر مدرسه بنات اسلامی برای طبع در رقعه دعوت بانوان به مدرسه انشا فرموده چو اندر سایه سلطان عالم…

نداشت چون سوی مقصود ره بکسوت خویش بتن ز روی ریا رخت پارسائی کرد به حیله رندی و تلاشی و مزلکوتی بدل به زاهدی و…

ماند در طوفان حیرت همچو نوح رفته در نار محبت چون خلیل عاقبت از همت والای دوست جسته ره در مقصد دل بیدلیل بر طبق…

گویند مردمان اروپا که کذب و شید با طینت اهالی ایران سرشته اند هستند اگر نفوس اروپا چو مور نارد ایرانیان بنسبت ایشان فرشته اند

قطعه ناتمام بخط خودش ای سپرده طریق خانه حق مرغ شیدای آشیانه حق ای چو موسی شنیده اندر طور از درخت وفا ترانه حق از…

شکایت از نصرت السلطنه مهردار مظفرالدین شاه خدایگانا از مهردار شه فریاد که نیست ایمن ازو در زمانه جان و تنی بگیر خاتم شه را…

زهی قدت چو نخل طور سینا بدانش اوستاد پور سینا سزد بهر نثار بارگاهت فشاند نجم دری چرخ مینا حسودان تو گولانند و کوران ازیرا…

در نکوهش شاعری که یک خان بختیاری را مدح گفته بود ای ستاده به بزم تحقیقت پور سینا و پیر فارابی بنده خامه و ضمیر…

در زیر عکس منتظم الدوله مصطفی قلیخان فیروزکوهی نبشتم بنگر جمال منتظم الدوله کافتاب از تابش و فروغ رخش در حجاب شد خورشید اگر ز…

داورا ای که بهنگام مدیحت بورق بیزد از خامه مه و مهر و سهیل یمنم تا بحدیکه همه مدعیان پندارند مالک مرسله زهره و عقد…

خداوندا شنیدستم که چون یوسف به مصر اندر فراز مسند عزت همی کرسی نشین آمد بسالی کز درون خلق دود اندر هوا می شد ز…

ترجمه گفتار شاهنشاه برزو پورلهراسب بی نصیب از آبرو باشد به گیتی هر که او دینار یا درهم ندارد و آنکه از فرزند بی بهره…

به درگاه دانش که باشد که از من سلامی رساند پیامی گذارد بگوید که منت برد از تو هر کس برانی پزد یا خورد یا…