قطعات و ابیات پراکندهٔ قصاید – عنصری بلخی

بدان ماند بنفشه بر لب جوی که بر آتش نهی گوگرد بفخم

به هیچ در نروی تا در آن نیابی سود به هیچکس نروی تا در آن نبینی رنگ

چرا بگرید زار ار نه غمگنست غمام گریستنش چه باید که شد جهان پدرام

حلقهٔ زلفش به گل بر غالیه دارد همی گل به بوی غالیه سنبل به بار آرد همی نیست سنبل کان خط مشکین آن ترک منست…

روسبی را محتسب داند زدن شاد باش ای روسبی زن محتسب

سخاوت تو ندارد درین جهان دریا سیاست تو ندارد بر آسمان بهرام

کوکنار از بس فزع داروی بی‌خوابی شود گر برافتد سایهٔ شمشیر تو بر کوکنار

نا داده سود باشد و داده زیان بخلق او داده سود بیند و نا داده را زیان

اگر ز آتش رخسار او نسوزد مشک چرا ز دود بسوزد همی دل من زار

آیین عجم رسم جهاندار فریدون بر شاه جهاندار فری باد و همایون

پاسخی ده تا نشان یابم ز ناپیدا دهان در جهان هرگز که دید از چیز ناپیدا نشان مردمان پیدا دهان دارند و ناپیدا سخن تو…

جهانرا اگر چه هست ، فراوان کده رسد هم از بندگانش هر کده را کدیوری

خوارزم گرد لشکرش ار بنگری همی بینی علم علم تو بهر دشت و کردری

ز پالان فزونست ریش رشید تنیده در آن خانه صد دیو پای

سروست و بت نگار من آن ماه جانور ار سرو سنگ دل بود و بت حریر بر

گر چو شته دلت بیفشارند قطره ای خون ازان برون ناید

مشکین شود چو باد بزلف تو بگذرد عاشق شود کسیکه بروی تو بنگرد بر غالیه بماند بر عارض تو باد گاهش برو بمالد و گه…

اگر نه تیمار از بهر عاشقت بودی برامش تو ز گیتی برون شدی تیمار

بسوی خورابه رایت کشید که بد خانه ای مستقر و مقر

بوسه ندهد ما را ، ما را ندهد بوسه غمگین دل ما دارد ، دارد دل ما غمگین

چگونه گیرد پنجاه قلعۀ معروف یکی سفر که کند در نواحی لوهر

خود فزاید همیشه گوهر اخش خود فزاید همیشه مهر فروغ

ز خون دشمن او شد ببحر مغرب جوش فکند تیغ یمانش رخش در عمان

سه چیز را بگرفتند از سه چیز همه ز دولت اصل و ز حق صحبت وز فخر سنام

گر به پیغاله از کدو فکنی هست پنداری آتش اندر آب

ناید زور هزبر و پیل ز پیشه ناید بوی عبیر و گل ز سماروغ

اگر چه تنها باشد همه جهان با اوست و گرچه با او باشد همه جهان تنهاست گناه دشمن پوشد چو تیره گشت بعفو بچیرگی در…

بایسته یمین دول آن قاعدۀ ملک شایسته امین ملل آن خسرو دنیا

بیک خدنگ دژ آهنگ جنگ داری تنگ تو بر پلنگ شخ و بر نهنگ دریا بار

چگونه کرد مر آن دلهرای بیدین را نشانش چون کند از باز پیش در لوکر

خود فزاید همیشه مهر فروغ خود نماید همیشه گوهر اخش

ز زلف تو برده ست شبوّی بوی ازو گشت پر مشک مشکوی و کوی کجا جوی خون بینی ای دلربای رخان مرا اندر آن جوی…

شاه گیتی خسرو لشکرکش لشکرشکن سایهٔ یزدان شه کشور ده کشورسِتان

فغان زان پریچهر عیار یار که با منش دائم به پیکار کار دو زلف سیاهش بماند بدان که دو زاغ دارد بمنقار قار دهانی چو…

نیست مانی ابر پس چون باغ ازو ارتنگ شد نیست آزر باد پس چون باغ ازو شد پرنگار چون درخت گل که هر چند ابر…

اگر همیشه بشادیش خواهم ای عجبی چرا همیشه بتیمار خواهدم هموار خبر ندارد کاندر دلم اثر نکند اگر جهان همه تیمار گردد از بن و…

بر ماه مشک بینم و بر سنبل آفتاب آنسال نه بحلقه و این سال نه بخواب آنرا درنگ نی و همه سال با درنگ وین…

پیلان ترا رفتن بادست و تن کوه دندان نهنگ و دل و اندیشۀ کندا

چهار چیز بدو چیز داد نیز هم او بخلق زهد و امان و بدین صلاح و نظام

در آن زمین که خلافش بود نیارد رست ز هیچ باغ درخت و ز هیچ راغ گیاه

ز راستی و بلندی که مر ترا بالاست به وصفت اندر، معنی بلند گردد و راست

ستی پس پشت پشت بستی بستست پیش پشتی ستی بسی بنشستست

گرفت از ماه فروردین جهان فر چو فردوس برین شد هفت کشور

نزدیک عقل جمله درین عهد باورست کامروز همچو جهل خرد زشت و آورست

اگر بر اژدها و شیر جنگی بجنباند عنان خنگ زیور

ای میر نوازنده و بخشنده و چالاک ای نام تو بنهاده قدم بر سر افلاک

تاسه گردم ترا چو حق شنوی من نگویم رواست شوتوبتاس

چو ده دهی(؟) که بد و نیک وقف بود برو به زنگبار و به هند و به سند و چالندر

درد مرا بگیتی دارو پدید نیست دردی که از فراق بود درد بی دواست گنجی است عاشقان را صبر ار نگه کنی کو روی زرد…

ز غیشه خوردن و از بی جوی و بی آبی گیای کو به چنان بود چون گیای شکر