ابیات پراکندهٔ مثنوی ها- بحر متقارب – عنصری بلخی

به افرنجه افراطن نامدار یکی پادشاهی بدی کامکار

تو شیری و شیران بکردار غرم برو تا رهانی دلم را ز گرم

درشتی دل شاه و نرمی دلش ندانی هویدا کنی حاصلش

فکندش بیک زخم گردون ز کفت چو افکنده شد دست عذرا گرفت

هر آنجا که پاره شد از در درون شود استواری ز روزن برون

یکی دوستش بود توفان بنام بسی آزموده بنا کام و کام

به پیشش بغلتید وامق بخاک ز خون دلش خاک همرنگ لاک

چو از راستی بگذری خم بود چه مردی بود کز زنی کم بود

ز جوی خورا به چه کمتر بگوی که بسیار گردد بیکبار اوی بیابان از آن آب دریا شود که ابر از بخارش ببالا شود

شب از حملۀ روز گردد ستوه شود پرّ زاغش چو پرّ خروه

نشست و همی راند بر گل سرشک از آن روزگار گذشته برشک

بتندید عذرا چو مردان جنگ ترنجید بر بارگی تنگ تنگ

به آسیب پای و بزانو و دست همی مردم افکند چون پیل مست

چو آمیغ برنا شد آراسته دو خفته سه باشند برخاسته

ز فزیدیوس و ز دیفیریا چه مایه شبه شد به لوقاریا

کزو بتکده گشت هامون چو کف بآتش همه سوخته همچو خف

هزاران بدش اندرون طاق و خم به بجکم درش نقش باغ ارم

بجستند تاراج و زشتیش را بآکج کشیدند کشتیش را

به فرزند باقیست کام پدر به فرزند زنده ست نام پدر نه من کمتر از اندر وسم بمهر نه هارو و نه نیز عذرا بچهر

چو راهی بباید سپردن بگام بود راندن تعبیه بی نظام نقیبان ز دیدن بمانند کند گر ایشان همیشه نباشند غند

زن بد کنش معشقولیه نام نبودش جز از بد دگر هیچ کام

کسی کرد نتوان ز زهر انگبین نسازد ز ریکاشه کس پوستین

همانگه سپاه اندر آمد بجنگ سپه همچو دریا و دریا چو گنگ

بدیشان نبد ز آتش مهر تیو بیک ره برآمد ز هر دو غریو

بود مرد آرمده در بند سخت چو جنبنده گردد شود نیکبخت

چو رفتند سوی جزیرۀ کیوس یکی مرد بدنام او منقلوس

ز گرمی بر آن کوکبه بانگ زد که آن بانگ تب لرزه بر مانگ زد

کف یوز پر مغز آهو بره همه چنگ شاهین دل گودره

همه دیده پر خون و رخ پر سرشک سرشکش روان بر شکفته سرشک

بجوشید لشکر چو مور و ملخ کشیدند از کوه تا کوه نخ زمینی همه روی او دیولاخ بدیدن درشت و به پهنا فراخ

بیک ماه بالا گرفت آن نهال فزون زانکه دیگر درختان بسال

چو روزی که دارد به خاور گریغ هم از باختر بر زند باز تیغ

ز دریا بخشکی برون آمدند ز بر بر سوی زیفنون آمدند

که فرخ منوس آن شه دادگر که بد پادشاه جهان سریسر جدا ماند بیچاره از تاج و تخت بدرویشی افتاد و شد شور بخت سر…

همه نام کینشان بپرخاش مرد دل جنگجوی و بسیج نبرد همی توختند و همی تاختند همی سوختند و همی ساختند

بر آن راهداران جوینده کام یکی مهتری بد دیانوش نام

بیکّی جزیره که نامش بلاش رسیدند شادی ز دل کرده لاش

چو سر کفته شد غنچۀ سرخ گل جهان جامه پوشید همرنگ مل

زنی مرتن شاه را بد بلا زن بد کنش نام او ماشلا

گرانمایه کاری بفرّ و شکوه برفت و شدند آن بآیین گروه

همی از پس رنجهای دراز به طرطا نیوش اندر آمد فراز

بجوشیدش از دیدگان خون گرم بدندان همی کند از تنش چرم

پدر داده بودش گه کودکی به آذار طوس آن حکیم ذکی به مرگ خداوندش آذار طوس تبه کرد مر خویشتن بر فسوس

چو شب رفت و بر دشت پستی گرفت هوا چون مغ آتش پرستی گرفت

سخنور چو رای روان آورد سخن بر زبان ردان آورد

لب بخت پیروز را خنده ای مرا نیز مرو ای فرخنده ای

ولیکن روانم ز تو سیر نیست دلم چون دل تو بکفشیر نیست

بچشم اندرون دیده از رون اوست بجسم اندرون جنبش از خون اوست

پریچهرگان رزم را دلپسند بپولاد پوشیده چینی پرند

چو میروک را بال گردد هزار برآرد پر از گردش روزگار بکاوید کالاش را سر بسر که داند که چه یافت زرّو گهر برآرندۀ گرد…