ابیات پراکندهٔ مثنوی ها- بحر متقارب – عنصری بلخی

به فرزند باقیست کام پدر به فرزند زنده ست نام پدر نه من کمتر از اندر وسم بمهر نه هارو و نه نیز عذرا بچهر

چو راهی بباید سپردن بگام بود راندن تعبیه بی نظام نقیبان ز دیدن بمانند کند گر ایشان همیشه نباشند غند

زن بد کنش معشقولیه نام نبودش جز از بد دگر هیچ کام

کسی کرد نتوان ز زهر انگبین نسازد ز ریکاشه کس پوستین

همانگه سپاه اندر آمد بجنگ سپه همچو دریا و دریا چو گنگ

بدیشان نبد ز آتش مهر تیو بیک ره برآمد ز هر دو غریو

بود مرد آرمده در بند سخت چو جنبنده گردد شود نیکبخت

چو رفتند سوی جزیرۀ کیوس یکی مرد بدنام او منقلوس

ز گرمی بر آن کوکبه بانگ زد که آن بانگ تب لرزه بر مانگ زد

کف یوز پر مغز آهو بره همه چنگ شاهین دل گودره

همه دیده پر خون و رخ پر سرشک سرشکش روان بر شکفته سرشک

بجوشید لشکر چو مور و ملخ کشیدند از کوه تا کوه نخ زمینی همه روی او دیولاخ بدیدن درشت و به پهنا فراخ

بیک ماه بالا گرفت آن نهال فزون زانکه دیگر درختان بسال

چو روزی که دارد به خاور گریغ هم از باختر بر زند باز تیغ

ز دریا بخشکی برون آمدند ز بر بر سوی زیفنون آمدند

که فرخ منوس آن شه دادگر که بد پادشاه جهان سریسر جدا ماند بیچاره از تاج و تخت بدرویشی افتاد و شد شور بخت سر…

همه نام کینشان بپرخاش مرد دل جنگجوی و بسیج نبرد همی توختند و همی تاختند همی سوختند و همی ساختند

بر آن راهداران جوینده کام یکی مهتری بد دیانوش نام

بیکّی جزیره که نامش بلاش رسیدند شادی ز دل کرده لاش

چو سر کفته شد غنچۀ سرخ گل جهان جامه پوشید همرنگ مل

زنی مرتن شاه را بد بلا زن بد کنش نام او ماشلا

گرانمایه کاری بفرّ و شکوه برفت و شدند آن بآیین گروه

همی از پس رنجهای دراز به طرطا نیوش اندر آمد فراز

بجوشیدش از دیدگان خون گرم بدندان همی کند از تنش چرم

پدر داده بودش گه کودکی به آذار طوس آن حکیم ذکی به مرگ خداوندش آذار طوس تبه کرد مر خویشتن بر فسوس

چو شب رفت و بر دشت پستی گرفت هوا چون مغ آتش پرستی گرفت

سخنور چو رای روان آورد سخن بر زبان ردان آورد

لب بخت پیروز را خنده ای مرا نیز مرو ای فرخنده ای

ولیکن روانم ز تو سیر نیست دلم چون دل تو بکفشیر نیست

بچشم اندرون دیده از رون اوست بجسم اندرون جنبش از خون اوست

پریچهرگان رزم را دلپسند بپولاد پوشیده چینی پرند

چو میروک را بال گردد هزار برآرد پر از گردش روزگار بکاوید کالاش را سر بسر که داند که چه یافت زرّو گهر برآرندۀ گرد…

سزد ار چه او نیز تکبر کند که شه نیکویی با کسندر کند

مرا هرچه ملک و سپاهست و گنج همی زان تست و ترا زوست خنج

همی گفت و پیچید بر خشک خاک ز خون دلش خاک همرنگ لاک

بدل گفت اگر جنگجوئی کنم بپیکار او سرخ رویی کنم بگریند مر دوده و میهنم که بی سر ببینند خسته تنم

پدر گفت هر مس چرائی دژم نه همچون منی دلت مانده بغم که این آلت من که شد ساخته نگردد همی هیچ پرداخته

درآمد در آن خانۀ چون بهشت بروز رش از ماه اردیبهشت

سپه پهلوان بود با شاه جم بخّم اندرون شاد و خرّم ببم

مرا در دل این بود رای و گمان که کار من و تو بود همچنان کجا پیش از این کار افروتشال که بود الفتیشش هماره…

یکی پادشا بود در نیمروز که از داد دیدی بزرگی و روز بگنج اندرش ساخته خواسته بجنگ اندرش لشکر آراسته

بفرمود تا آسنستان پگاه بیامد بنزدیک رخشنده ماه بدو داد فرخنده دخترش را بگوهر بیاراست اخترش را

ترا هست محشر رسول حجاز دهنده بپول چنیوت جواز

حکیمی بد و نام او مخسنوس که دانش همی دست او داد بوس

سلیسون شه فرّخ اخترش بود فلقراط شه را برادرش بود

مکن روز بر خویشتن بر بنفش به بازیچه پنجه مزن بر درفش

یکی تیز پائی و دانوش نام گذشته برو بر بسی کام و دام

بزرینه جام اندرون لعل مل فروزنده چون لاله بر زرد گل

تنی چند از موج دریا برست رسیدند نزدیکی آبخوست

درو آب چشمه ، در او آب جوی که رنجه نبودی درو آب جوی