مختارنامه – عطار نیشابوری

فانی شده، تا بود، مشوّش نشود باقی به وجود جز در آتش نرود چون اصلِ وجودِ کلِّ عالم عدم است هرکو به وجود خوش شود…

عمری به فنا بر دلم آوردم دست تا دل ز فنا به زاری زار نشست از هیچ نترسم جز از آن کاین دل پست با…

عشق تو که ذرّه ذرّه تابنده بدوست هر حکم که او کرد، چو او کرد نکوست چون دانستم که مغزِ جانی ای دوست از شادی…

صدری که ز هر دو کون، در بیشی بود در حضرت حق غرقهٔ بیخویشی بود با این همه جاه و قدر و قربت، کو داشت،…

شمعم که حریف آتشم میآید وز اشک همه پیش کشم میآید در سوز مصیبت فراقِ تو چو شمع بر خویش گریستن خوشم میآید

شمع آمد و گفت می بر افروزندم تا کشتن و سوختن در آموزندم هرگز چون شمع سایه نبود کس را از بهر چه میکُشند و…

شمع آمد و گفت گر بما زد پر باز پروانه ز شوق کس نزد دیگر باز هر لحظه رهی که میروم چون خامم زان در…

شمع آمد و گفت زود بیرون رفتم نادیده ز عمر سود بیرون رفتم چون عالم را آتش و دودی دیدم ره پُر آتش به دود…

شمع آمد و گفت چند باشم سرکش بر پای بمانده به که تا سوزم خوش چون هر نفس از کشتن خویش اندیشم بیرون شود از…

شمع آمد و گفت بر تن خویشتنم دل میسوزد که سخت شد سوختنم با هر که درین واقعه فریاد کنم سر بُرَّد و آتشی نهد…

شمع آمد و گفت از سر دردی که مراست اشک افشانم بر رخ زردی که مراست هر چند که اشک من ز آتش خیزد افسرده…

شد در همه آفاق عَلَم شیوهٔ ما پُر شد ز وجود تاعدم شیوهٔ ما چندان که به هر شیوه فرو مینگریم هم شیوهٔ ما به…

سِرّی که به تو رسد ز خود پنهان دار امّید همه به درد بیدرمان دار وانگاه ز جان آینهای ساز مدام و آن آینه در…

زین راز که در سینهٔ ما میگردد وز گردش او چرخ دو تا میگردد نه سر دانم ز پای نه پای ز سر کاندر سر…

زانگه که مرا عشق تودرکار آورد بی صبری و بی قراریم بار آورد تسبیح و ردا صلیب و زنّار آورد جان برد و ازین متاع…

زان خط که به گردِ شکر آوردی تو خوندلم و قفای خود خوردی تو گفتم که مکن به دلبری زلفت کژ دیدی که بتافتی و…

رفتیم و نبود هیچ کس محرم ما غم بود که بود روز و شب همدم ما سبحان اللّه! به هرزه این عمرِ عزیز امد بسر…

دیوانه اگر مقید زنجیرست سر تا سر کار او همه تقصیرست تا شیوهٔ تو تصرّف و تدبیرست یک یک چیزت که هست دامنگیرست

دوش آمد و گفت «آمدهام حور سرشت تاختم کنم ملکت حوران بهشت» گفتم «به خطی سرخ بر آن زیر نویس» رویش به خطی سبز در…

دل والِه و عقل مست و جان حیران است وین کار نه کار دل و عقل و جان است ای بس که بگفتهاند در هر…

دل زنده شود کز تو حیاتی طلبد جان باز رهد کز تو نجاتی طلبد گر بر سر ذرّهای فتد سایهٔ تو خورشید، از آن ذرّه،…

دل در طلبش بجان گرفتار آمد جان نیز چو شمع عاشق زار آمد کس ره نبرد بدو که آن ماه دو کون آن لحظه نهان…

دل بستهٔ روی چون نگار او کن جان بر کف دست نه، نثار او کن بنگر سَرِ کار و زود کار از سر گیر پس…

درویشِ تو را توانگری میبایست نه روی سیاه بر سری میبایست گویی که تمام نیست ناکامی فقر با سر باریش کافری میبایست

دردا که درین سوز و گدازم کس نیست همراه، درین راه درازم کس نیست در قعرِ دلم جواهر راز بسی است اما چه کنم محرم…

در هر دو جهان گر آرزویی جویم از وصلِ تو قدرِ سر مویی جویم راه از همه سوی کردهام گُم بی تو راهی به تو…

در فقر، دل و روی سیه باید داشت ور دم زنی از توبه، گنه باید داشت ور در بُنِ بحرِ عشق دُر میطلبی غوّاصی را…

در عشق دل من چو پریشانی گشت در پای آمد بیسر و سامانی گشت هرچند برونِ پرده حیرانی بود چون رفت درونِ پرده سلطانی گشت

در عشق تو زاری وندم آوردیم بر قُبّهٔ افلاک علم آوردیم وآخر چو وجود سدِّ دولت دیدیم روی از همه عالم به عدم آوردیم

در عالم محنت به طرب آمدهیی در دریائی و خشک لب آمدهیی آسوده و آرمیده بودی به عدم آخر به وجود از چه سبب آمدهیی

در راه تو دانش و خرد مینرسد با عشق تو نام نیک و بد مینرسد هستی ترا نهایتی نیست از آنک هر هست که در…

در پرده درونِ دل ریشت بینم از پرده برون نشسته بیشت بینم هر روز هزار بار بیشت بینم تا کی بُود آن نَفَس که خویشت…

دانی تو که هر که زادناچار بمرد به از چو من و چون ز تو بسیار بمرد هر روز بمیر صد ره وزنده بباش کاسان…

خورشید رخ تو در نظر خواهم داشت چون ذرّه دلم زیر و زبر خواهم داشت تا من هوس روی تو دارم از دل خورشید میان…

خواهی که به عقبی به بقایی برسی باید که به دنیا به فنایی برسی هر چند که راه بر سر آدمی است میرو، تو مترس،…

چون یار نمیکند همی یاد از من برخاست چو زیرِ چنگ فریاد از من مشکل کاری که اوفتادست مرا من بندهٔ یار و یار آزاد…

چون نیستی تو محض اقرار بود هستیت ز سرمایهٔ انکار بود هر کس که ز نیستی ندارد بوئی کافر میرد اگرچه دیندار بود

چون نعره زنان قصد به کوی تو کنیم جان در سر و کار آرزوی تو کنیم در هر نفسم هزار جان میباید تا رقص کنان…

چون ماه، به قطع، آب روی تو نداشت یک ذرّه ز آفتاب روی تو نداشت خورشید که جملهٔ جهان روشن از اوست شد زرد از…

چون قاعدهٔ وجود پنداشتن است و افزون طلبی ما کم انگاشتن است تا چند چو کرم پیله بر خویش تنیم چون هرچه تنیده، رَسْم، بگذاشتن…

چون شمع به یک نفس فرو مرده مباش در کوی هوس عمر بسر برده مباش چون شمع فسرده آمد اندر ره عشق میسوزندش که نیز…

چون دریائی کنار من از جا خاست کز چشمهٔ چشم لؤلؤ لالا خاست گویند بسی چشمه ز دریا خیزد چونست که از چشمه مرا دریا…

چون جلوهٔ گل ز گلستان پیدا شد بلبل به سخن درآمد و شیدا شد در جام بلور کن می لعل که باغ از مروارید ابر…

چون بسیارست ضعف در ایمانت هرگز نبود حدیث مرگ آسانت چندین مگری ز مرگ اگر جان داری کان میباید که باز خندد جانت

چو مهرهٔ مِهر بازی ای سرو سهی چون از گهر حقیقتی حقه تهی هرگه که همی حقی به دست تو بود زنهار چنان کن که…

چندان که دل من به سفر بیش دَرَست ره نیست، چو او به جوهر خویش دَرَست بس وادی سخت و بس ره صعب که ما…

جز بیخبری هیچ خبر نیست مرا وز اهل نظر هیچ نظر نیست مرا هر چند که صد نوحه گرم میباید جز نوحه گری کار دگر…

جانم که به لب از لب لعل تو رسید دل تحفه به پیش لب لعل تو کشید خوی خشک نمیکند زخون چون گل لعل زان…

جانا! دل و جانم آتش افروز از تست ناسازی این بخت جگرسوز از تست شب نیست که روز دل فرومینشود خوش باد شبت که دل…

جانا ز ره دراز میآیم من با سینهٔ پر نیاز میآیم من چندان که مرا ز پیش خود میرانی پیش تو به دیده باز میآیم…