مختارنامه – عطار نیشابوری

هم عاشق آن روی چو مه خواهم بود هم فتنهٔآن زلف سیه خواهم بود بر باد مده مرا که من در ره تو تا خواهم…

هرگه که تو طالب گهر خواهی بود باکوه چو سنگ در کمر خواهی بود هرچند که دیده تیزتر خواهی یافت در نقطهٔ کُنْه کورتر خواهی…

هر لحظه ز چرخ بیش میباید رفت گاه از بس و گه زپیش میباید رفت در گردِ جهان دویدنت فایده نیست گردِ سر و پای…

هر روز ز دل بر سرِ آتش میباش خاکِ کفِ پای خلقِ سرکش میباش هر شب ز جگر نواله درهم میپیچ درخون میزن نواله و…

هر ذات که در تصرّف دوران است اندر طلب نور یقین حیران است هر ذره که در سطح هوا گردان است سرگشتهٔ این وادی بیپایان…

هر دل که ز ذوق آن حقیقت جان یافت هر چیز که یافت جامهٔ جانان یافت آن را منشین که یک دمش نتوان دید آن…

هر چند که کارهای تو بسیاریست از جزو به سوی کل شوی، آن کاریست هر خاصیت که در دو عالم نقد است در جوهر تو…

هر جان که به بحر رهنمون آید زود بیرون رود از خویش و درون آید زود یک ذرّه شود دو کون در دید‌هٔ او و…

نه هیچ کس از قالب دین مغز چشید نه هیچ نظر به کُنْهِ آن مغز رسید هر روز هزار پوست زان کردم باز مغزم همه…

نه در ره اقرار، قراری داری نه از صف انکار، کناری داری میپنداری که کارتو سرسری است کوته نظرا! دراز کاری داری

نابرده می عشق، قرارت ای دل چندین چه گرفتهست خمارت ای دل گر میخواهی که جانت در پرده شود پیوند بریدن است کارت ای دل

می خور که فلک بهر هلاک من و تو قصدی دارد به جان پاک من و تو بر سبزه نشین که عمر بسیار نماند تا…

من این دل بسته را کجا خواهم برد ور صاف مرا نیست کجا خواهم دُرد گر نوش کنم هزار دریا هر روز حقا که ز…

محجوبم و از حجاب من آزادی وز صلح من و عتاب من آزادی من با تو حسابها بسی دارم و تو دایم ز من و…

ماهی که چو مهر عالم آرای افتاد تا هر کس را به مهر او رای افتاد دی میشد و میکشید موی اندر پای و امروز…

لاله ز رخی چو ماه میبینم من سبزه ز خطی سیاه میبینم من وان کاسهٔ سرکه بود پر باد غرور پیمانهٔ خاک راه میبینم من

گه دستخوشِ زمانه خواهیم شدن گه پیشِ بلا نشانه خواهیم شدن چون نیست بجز فسانهای کارِ جهان در خواب، بدین فسانه خواهیم شدن

گلهای حقیقت بنرُفتیم یکی دُرهای طریقت بنسفتیم یکی از بسیاری که راز در دل داریم بسیار بگفتیم و نگفتیم یکی

گل گفت چو نیست هفتهای روی نشست از کم عمری پشت امیدم بشکست هر چند چو آتشم بدین سیرآبی بر خاک فتاده میروم باد به…

گل از پی عمری به طلب میآید از پردهٔ غنچه زین سبب میآید گل نیست که آن غنچه نمود از پیکان جان است که غنچه…

گفتم شب و روز از پی این کار شوم تا بوک دمی محرم اسرار شوم زان میترسم که چون بر افتد پرده من در پس…

گفتم چه کنم ز پای در میآیم زان پیش که هر روز به سر میآیم گفتا چه کنی خاکِ درِ من باشی تا هر روزی…

گر هست دلی، ز عشق، دیوانه به است چه عشق کدام عشق افسانه به است روزی دو ز خانه رخت بردیم برون با خانه شدیم…

گر من به هزار اهرمن مانم باز به زانکه به نفس خویشتن مانم باز از من برهان مرا که درماندهام مگذار مرا که من به…

گر فقر شود ای که چه خوش خواهد بود در دام مرو که کیسه کش خواهد بود تا بودن ما عظیم ناخوش چیزی است نابودنِ…

گر دل گویم ز غایت مشتاقی از دست بشد باده بیار ای ساقی ور جان گویم در ره تو فانی شد جان فانی شد کنون…

گر خواهی تو که وقت خود داری گوش دم در کشی و به خویش بازآری هوش گر هر دو جهان چو بحر آید در جوش…

گر پرده ز روی دلستان برگیری هر پرده که هست در جهان برگیری چون زندگی از عشق تو داریم همه وقت است که این بدعت…

گاهی چو گهر ز تیغ میتابی تو گاه از دل پر دریغ میتابی تو ای ماه زمین و آسمان جانم سوخت آخر ز کدام میغ…

گاه از غم اودست ز جان میشویی گه قصهٔ او به دردِ دل میگویی سرگشته چرا گِردِ جهان میپویی کار از تو برون نیست کرا…

کو دل که بداند نفسی اسرارش کو گوش که بشنود دمی گفتارش آن ماه جمال مینماید شب و روز کو دیده که تا برخورد از…

کاری که ورای کفر و دین میدانم آن دوستی تست، یقین میدانم در جانِ من، آن سلسله کانداختهای هرگز نشود گُسسته، این میدانم

عمریست که شرح حال تو میگویم واندوه تو با خیال تو میگویم چون هست محال آنکه کس در تو رسد باری سخن وصال تو میگویم

عمرت که میان جان و تن گرداند یا قطرهٔ تو دُرِّ عدن گرداند پیوسته تو میگریزی و حضرتِ ما خواهد که تو را چو خویشتن…

عالم همه گفت و گوی خود میبیند بر سالک جست و جوی خود میبیند هرچیز که هست جمله چون آیینهست در دست گرفته روی خود…

صد قطره که یک آب نماید جمله چون روی به اصحاب نماید جمله هر بیداری که در همه عالم هست در پرتو او خواب نماید…

شمع آمد وگفت سوز جان خواهم داشت تا روز مصیبت جهان خواهم داشت هر اشک که بود با کنار آوردم یعنی همه نقد در میان…

شمع آمد و گفت میفروزم همه شب کز سوختن است همچو روزم همه شب هر چند زبان چرب دارم همه روز از چرب زبانی است…

شمع آمد و گفت کار در کار افتاد در سوختنم گریستن زار افتاد از بس که عسل بخوردم از بیخبری در من افتاد آتش و…

شمع آمد و گفت دوربین باید بود در زخم فراق انگبین باید بود میخندم و باز آب حسرت در چشم یعنی که چو جان دهی…

شمع آمد و گفت جان نگر بر لبِ من گردون به خروش آمد از یاربِ من وین طرفه که روز شادیم شب خوش کرد در…

شمع آمد و گفت این سفر افتاد مرا کز رفتن آن صد خطر افتاد مرا سر در کَنَبَم تمام، گویی که نبرد این کار نگر…

شمع آمد و گفت آتش و گازست عظیم زین سرزنش و ازان گدازست عظیم وین سوختنم که هر شبی خواهد بود گر بیش شبی نیست…

شبرنگ خطت که رام افسونم بود میتاخت به تک که تشنهٔ خونم بود بر روی آمد، تو گویی از گرم روی شبرنگ خط تو، اشک…

سر رفت به باد و من کله میدارم چشمم بشد و گوش به ره میدارم در گریه و در گداز مانندهٔ شمع میسوزم و خویش…

زین پس ناید ز دیدگانم دیدن بی روی تو تیره شد جهانم دیدن جایی که تو بودهای نگه مینکنم من جای تو بی تو چون…

زآنروز که دل نه شادی و نه غم دید اقبال هزار ساله در یک دم دید هرچند که خویش را به هستی کم دید عالم…

روزی که ز خاک من برون آید خار گلبرگ رخم چو خاک ره گردد خوار بگری بگری بر سر خاک من زار گو ای همه…

رفتی تو و خون جگریست از تو مرا جان بر لب و دل پر خطریست از تو مرا یک موی ندارم که نه آغشتهٔ تست…

دیرست که در کوی تو دارم گذری گر وقت آمد به سوی من کُن نظری ور در خورِ کشتنم مکش دردِ سری در پای خودم…