ابیات پراکندهٔ مثنوی ها- بحر خفیف – عنصری بلخی

بارگی خواست شاد بهر شکار بر نشست و بشد بدیدن شار

دل پهلو پسر بساز آورد ساز مهرش همه فراز آورد

صعب چون بیم و تلخ چون غم جفت تار چون گور و تنگ چون دل زفت

مهر ایشان بود فیا وارم غمتان من بهر دو بگسارم

با غلامان و آلت شکره کرد کار شکار و کار سره

خواستم با نیاز و داشادش پدر اینجا بمن فرستادش حرکاتش همه ره هنرست برم از جان من عزیزترست

کار زرگر به زر شود بر راه زر به زرگر سپار و کار بخواه

مثل مو بود بدین اندر مثل زو فرین و آهن در

ببر آورد بخت پوده درخت من بدین شادم و تو شادی سخت

رای دانا سر سخن ساریست نیک بشنو که این سخن باریست

که حسد هست دشمن ریمن کیست کو نیست دشمن دشمن

نکند میل بی هنر بهنر که بیوسد ز زهر طعم شکر

بر سر باد تند و موج بلند تا بیک آبخوستشان افکند

رخ ز دیده نگاشته بسر شک وان سرشکش برنگ تازه زرشک

گاه اقبال آبگینه خنور بستاند ز تو عدو به بلور

نتوان ساخت از کدو گوداب نه ز ریکاشه جامۀ سنجاب

بسپاریم دل بجستن جنگ در دم اژدها ویشک نهنگ

رخم از رنگ تست ریشیده دلم از زلف تست پیچیده

گرد پرگار چرخ مرکز بست شبه مرجان شد و بلور جمست

هر که بر درگه ملوک بود از چنین کار با خدوک بود

با درفش ار تپانچه خواهی زد باز گردد بتو هر آینه بد

چون همی شد بخانه آماده دید مردی براه استاده

گفت بر پرنیان ریشیده طبل عطار شد پریشیده

هر که را رهبری کلاغ کند بی گمان دل بدخمه داغ کند

بندیان داشت بی زوار و پناه برد با خویشتن بجمله براه

روز پیکار و روز کردن کار بستدندی ز شیر شرزه شکار

فعل آلوده گوهر آلاید از خم سر که سر که پالاید هر کجا گوهری بدست بدیست بدگهر نیک چون تواند زیست بد ز بد گوهران…

هر که را راهبر ز غن باشد منزل او بمرزغن باشد

بهمه شهر بود ازو آذین در بریشم چو کرم پیله زمین

زان گشاید فقع که بگشادی زان نمایذ ترا که بنمادی

گفت کاین مردمان بی باکند همه همواره دزد و چالاکند

هر که فرهنگ ازو فروهیدست تیز مغزی ازو نکوهیدست

بیوفا هست دوخته بدو نخ بد گهر هست هیزم دوزخ

زان مثا حال من بگشت و بتافت که کسی شال جست و دیبا یافت

گنجشک از آنکه فزون دارد تاو(؟) در کشیده بپشت ماهی و گاو

هرچه یابی وزان فرومولی نشمرند از تو آن ببشکولی

پادشاهی که با شکه باشد حزم او چون بلند که باشد

زود بردند و آزمودندش همه کاچالها نمودندش

گفت نقاش چونکه نشناسم که نه دیوانه و نه فرناسم

ویحک ای ابر گنهکاران سنگک و برف باری و باران

آب و آتش بهم نیامیزد بالوایه ز خاک بگریزد

تیره بر چرخ راه کاهکشان همچو گیسوی زنگیان بنشان

ساخت آنگه یکی بیوگانی هم بر آئین و رسم یونانی

گفتم این و گریختم ز عسس شاه شطرنج را نگیرد کس

هرچه واجب شود ز باد افراه بکنید و جز این ندارم راه

از تک اسب و بانگ نعرۀ مرد کوه یر نوف شد هوا پر گرد

تبنک را چو کژ نهی بیشک ریخته کژ برآید از تنبک

سر که یابد گسسته کیسنه را دور باشد بتاوه کرسنه را

لاله از خون دیده آغشته متحیر بماند و سرگشته

آن صنم را ز گاز و ز نشکنج تن بنفشه شد و دو لب نارنج