نعت سید عالم علیه السلام

خواجه ثقلین و سلطان جهان
ذرّهٔ از نور او کون و مکان

بهترین ومهترین جزو و کل
مهدی اسلام و هادی سبل

سایه حق رحمة للعالمین
نور شرعش در مکان و در مکین

جبرئیل از دست او شد خرقه پوش
راه بینانش شده حلقه بگوش

نور او مقصود موجودات بود
ذات او چون معطی هر ذات بود

از تمام انبیا مقصود اوست
بود موجودات را موجود اوست

عرش و کرسی قبله گاه کوی اوست
هر دو عالم آفتاب روی اوست

سایه او بر زمین هرگز نتافت
هر دو عالم همچو او دیگر نیافت

چرخ سرگردان شرع او شدست
دایماً گردان برای او شدست

هیچ پیغمبر ندید این سروری
دعوت کل امم را رهبری

ای ورای جسم و جوهر جای تو
هر دوعالم هست خاک پای تو

موسی از عشق تو شد بر کوه طور
از کمال عشق تو در غرق نور

من رانی ذات خود را دیده باز
هم ز خود گفته ز خود بشنیده راز

بیت اسرایش شب معراج بود
جبرئیل اندر میان محتاج بود

یک شبی در تاخت جبریل امین
خازن حق پیک ربّ العالمین

گفت ای ختم همه پیغامبران
سوی حق امشب تو هستی میهمان

در گذر زین خاکدان تنگ نای
زانکه میخواند ترا امشب خدای

یک براق ازنور حق آورده بود
در میان صد هزاران پرده بود

روی او بر شکل روی آدمی
در ملاحت وز جلادت آن دمی

زیور کرّوبیان بسته ورا
از دو عالم جای او بد ماورا

گفت امشب آن شبست ای بحر دین
تا شود عین عیان عین یقین

از زمین و از زمان پرواز کن
دیدهٔ اسرار معنی باز کن

صد جهان پر فرشته حاضراند
انبیا استاده در ره ناظراند

غلغلی افتاده در کون و مکان
زانکه اینجا میرسد صدر جهان

هشت جنّت در گشاده در رهت
برتر از عرش آمده منزلگهت

حور و رضوان با طبقهای نثار
از برای تو ستاده بیقرار

آسمانها جمله در بگشادهاند
هرچه هست از بهر تو بنهادهاند

یک زمان در سوی آن حضرت خرام
تا شود کار همه عالم تمام

بر براق شاه برگشت او سوار
زود بیرون راند از پنج و چهار

در زمانی از مکان بگذشته بود
تا رسید آنجا که آنجایی نبود

هرچه پیش آمد ورا از کاینات
میگذشت ومحو میکرد از صفات

تا بنزد آدم پیر آمد او
گفت ای آدم رموز سر بگو

گفت ای آدم دل و جان در پناه
آدم بیچاره را از حق بخواه

بعد از آن مر نوح را تصدیق گفت
از کمال شوق او تحقیق گفت

موسی عمران ز شوق استاده بود
غرقه گشته در تجلّی مینمود

گفت امشب مر مرا از حق بخواه
امّت تو گشتم ای پشت و پناه

دید ایوب ستم کش را بزار
ایستاده تن ضعیف و سوگوار

گفت ای درد مرا گشته دوا
چشم امید منی جانم ترا

از بلای عشق جانم وارهان
امشب آور راز کلی در میان

بعد از آن دیدش سلیمان خدیو
باز رسته از تمام مکر دیو

گفت ای سالار جمله انبیا
بس بود خود دیدن رویت مرا

بعد از آن در پیش ابراهیم شد
گرچه جدّش بود هم تسلیم شد

گفت ای فرزند امشب مرتراست
از خداوند جهان شد کار راست

بعد از آن در نزد عیسی در رسید
صورت و معنی او پر نور دید

گفت زنهار ای رسول بحر و بر
تانیندازی تو هر سویی نظر

امشب این مسکین ز حق درخواست کن
کار خلق و انبیا را راست کن

گر بهر چیزی فرود آیی براه
کی توانی خورد جام ازدست شاه

چون صفات راه را بگذاشت او
هیچ چیزی درنظر نگذاشت او

پرتو نور تجلّی شد پدید
در زمان شد میم احمد ناپدید

تا نظر بر احمد رهبر فکند
برقع از روی حقیقی برفکند

ثمّ وجه اللّه ناگه شد عیان
لال میگردد ز شرح این زبان

در میان آن فنا دید او بقا
در میان بد ابتداو انتها

در میان آن فنا صد گونه راز
گفته با او سرّها هر گونه باز

در میان آن فنا صد گونه نور
شعله میزد در دلش اندر حضور

گفت با او سی هزار و شصت هزار
جمله از اسرار سرّش بی شمار

سی هزار اسرار گفتا این مگوی
سی هزار دیگرش گفتا بگوی

بر علی کن سی دیگر آشکار
خود درین اسرار ما را پاس دار

پس محمد چون وصال دوست دید
هر کمالی را که آن اوست دید

گفت یا رب امّتم آزاد کن
جمله رادر حشر تو دل شاد کن

گفت بخشیدم تمام امتت
بلکه جمله از کمال حرمتت

چون محمد باز جای خود رسید
هر دوعالم در درون خویش دید

محو گشته فانی مطلق شده
در جهان عشق مستغرق شده

سی هزار اسرار از سرّ کلام
در میان آورد از بهر نظام

سی هزار اسرار با حیدر بگفت
باز حیدر شد بچاه اندر نهفت

با ابوبکر و عمر و هم راز گفت
آن همه تمکین و با اعزاز گفت

خویش را کل دید و کل را خویش دید
همچنان کز پس بدید از پیش دید

یاوران مصطفی یکسان بدند
دوستدار خاندان از جان شدند

گر ابوبکرست صدیق آمدست
پای تا سر عین تحقیق آمدست

گر عمر یک درّه دارشرع بود
دائماً در زهد و شوق و ورع بود

بود صاحب شرع عثمان از حیا
از دو دختر کار ساز مصطفی

یک زمان بی خواندن قرآن نبود
سر آن دریافت تا قربان ببود

صاحب زوج بتولی مرتضاست
بر یقین او پیشوای اولیاست

در دل او بود مکنونات غیب
زان برآوردی ید بیضا ز جیب

راز خود با هیچکس هرگز نگفت
در شبانروزی یکی ساعت نخفت

موج میزد در دلش دریای راز
بود او سر حقیقت بی مجاز

گر نه او بودی نبودی ماه و خور
گرنه او بودی نبودی بحر و بر

گرنه او بوی کجا دریافتی
جوهر عطار کی دریافتی

گر نه او بودی نبودی و اصلی
کار ما بودی همه بی حاصلی

گفته است او لو کشف را از یقین
یک زمان بی خویشتن حق را ببین

در جوانمردی چو او دیگر نبود
همچو او در ملک یک صفدر نبود

گرنه او بودی درین ره پایدار
کی شدی مر دین احمد آشکار

چون صحابه غرق توحید آمدند
نه چو تو پیرو بتقلید آمدند

جان خود ایثار کردند از نخست
تا باول بود آخرشان درست

صد هزاران آفرین بر جانشان
پاک باشد تا ابد دیوانشان

سالک آن باشد که در یاران او
دوست دارد مر وفاداران او

نور چشم مصطفی و مرتضی
کشتهٔ زهر و شهید کربلا

میوه باغ نبوّت برقرار
عرش اعظم را مریشان گوشوار

آن یکی در زهر کرده جان نثار
این یکی در خاک و خون افتاده زار

جان خود ایثار کردند از یقین
در گذشتند از مکان و از مکین

یا رب این سر را تو میدانی و بس
خستگان عشق را فریاد رس

عطار